Εμφάνιση όλων των εικόνων
Πέρασα όλο τον Ιούλιο 2023 στη Λέσβο. Είπα να μοιραστώ κάποιες γενικές εντυπώσεις για την εστίαση του νησιού, από την οπτική ενός Θεσσαλονικιού που δεν είχε παραμικρή ιδέα τι θα συναντήσει στο νησί:
- Το νησί είναι πολύ μεγάλο, είναι το 3ο μεγαλύτερο μετά από Κρήτη και Εύβοια, πιο μεγάλο και από Ρόδο (βλέπε κατάταξη). Κάτοικοι 80Κ σύμφωνα με την απογραφή 2021.
- Μετά την επιτόπια καταγραφή που έκανα πλέον έχουμε στον ταβερνοχώρο περίπου 850 μαγαζιά στη Λέσβο. Με δεδομένο ότι δεν κατέγραψα μερικά χωριά, υπολογίζω συνολικά 900-950 καταστήματα εστίασης στο νησί, που μου φάνηκαν πολλά αναλογικά με τον πληθυσμό και τον τουρισμό του νησιού. Για σύγκριση, στο πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης έχουμε 3660 καταστήματα εστίασης.
- Έκατσα σε ~30 μαγαζιά (χωρίς να μετράω γύρους και snacks). Ένας μήνας δεν μου έφτασε για να δοκιμάσω όλα τα μαγαζιά που ήθελα.
- Είναι η πρωτεύουσα του ούζου. Έχει κάμποσες ετικέτες που δεν βρίσκεις στη Θεσσαλονίκη. Έχει γύρω στις 16 ποτοποιίες (υπάρχουν και private labels, αυτά δεν τα μετράω), η καθεμία βγάζει περίπου από 1 μέχρι 4 κωδικούς, άρα συνολικά πρέπει να υπάρχουν αυτή τη στιγμή γύρω στα 40 διαφορετικά λεσβιακά ούζα. Στη Θεσσαλονίκη βρίσκεις εύκολα τα 3 μεγαλύτερα brands:
- Αρβανίτη ("Ούζο Πλωμάρι", αλλά το "Άδολο" που είναι τριπλής απόσταξης δεν το έχω δει)
- Βαρβαγιάννη (το "πράσινο" και το "μπλε", ενώ τα καλά του "Εύζων" και "Αφροδίτη" είναι σπανιότατα)
- ΕΠΟΜ ("Ούζο Μίνι")
- Μερικές φορές βρίσκεις τον νόστιμο Πιτσιλαδή και Ματαρέλλη
- Και νομίζω έχω δει και τον Σπέντζα ("Ούζο Veto", αλλά το καλό του είναι το "Spentza 1892" που δεν το έχω δει)
Στο νησί ανακάλυψα με ενθουσιασμό τους: - Στο Πλωμάρι έχει μουσείο ο Αρβανίτης & ο Βαρβαγιάννης, έτυχε να πάω στον πρώτο, έχουν κάνει εξαιρετική δουλειά, έδωσα respect πως μια τοπική επιχείρηση έφτασε να κάνει €20Μ τζίρο και να εξάγει σε >40 χώρες.
- Δυσκολεύομαι να διαλέξω ποια είναι τα αγαπημένα μου ούζα, υπάρχουν κάμποσα μέτρια (π.χ. αυτά που δεν λένε "100% απόσταξη"), αλλά υπάρχουν κάμποσα καλά. Μάλλον ξεχώρισα του Γιαννατσή το 6μηνης ωρίμανσης, του Σαμαρά το "Χωρίς" ζάχαρη και το "κόκκινο", του Αρβανίτη το "Άδολο", του Βαρβαγιάννη το "Εύζων" και "Αφροδίτη". Δυστυχώς λείπει από το νησί κάποιο μέρος όπου θα μπορούσες να κάνεις γευσιγνωσία όλα τα ούζα ταυτόχρονα για να διακρίνεις τις διαφορές.
- Το ούζο είναι ποτό από γεωργικά προϊόντα (σιτηρά, μελάσα κτλ) και όχι απόσταγμα στεμφύλων/σταφυλιών όπως είναι το τσίπουρο. Δυστυχώς πάνω στην ετικέτα δεν γράφει κανείς τους από τι έχει γίνει η απόσταξη, αν βάζουν ζάχαρη, και άλλα τέτοια που επηρεάζουν την ποιότητα. Στην πράξη διαπίστωσα ότι είναι εξαιρετικό προϊόν για να πιεις 50-150ml (ήπια κάθε μέρα επί 26 μέρες συνεχόμενα), αλλά όταν έπινα πάνω από 200ml υπήρχαν επιπτώσεις την επόμενη μέρα, οι οποίες μειώνονται αν διαλέξετε ένα από τα πιο premium ούζα.
- Η έννοια του σπιτικού/χύμα ούζου όπως έχουμε με το τσίπουρο είναι σπάνια. Δηλαδή σε κατάλογο μαγαζιού δεν είδα ποτέ, αλλά άκουσα ότι υπάρχει.
- Τσίπουρο βρίσκεις μόνο στην δυτική & βόρεια πλευρά του νησιού, συνήθως χύμα (π.χ. από το Ηφαίστειο Ανεμώτιας ΚΟΙΝΣΕΠ). Από εμφιαλωμένο έχει μόνο το Ανάκατο της ποτοποιίας ΕΒΑ, που όμως δεν το αποστάζουν οι ίδιοι αλλά κάνουν blend διάφορα τσίπουρα τρίτων.
- Για τους λάτρεις της σαρδέλας, το καλοκαίρι είναι η σωστή περίοδος επίσκεψης, θα φας φρέσκες παστές σαρδέλες (παπαλίνες) από τον κόλπο Καλλονής.
- Μου έκανε εντύπωση ότι ενώ το νησί παράγει διάφορα προϊόντα, δεν προωθούνται επαρκώς από τα καταστήματα εστίασης. Παρεμπιπτόντως για όσους θέλουν να ανακαλύψουν λεσβιακά προϊόντα στη Θεσσαλονίκη άνοιξε πρόσφατα στη Μοδιάνο κατάστημα λιανικής ο Συνεταιρισμός Μεσοτόπου (google maps), και έχω δει 2 eshops που όμως δεν έχω δοκιμάσει, το περί Λέσβου και το bio Island.
- Επίσης μου έκανε εντύπωση ότι δεν υπάρχουν αρκετές συνταγές που να εκμεταλλεύονται τις πρώτες ύλες τους. Π.χ. ούτε ένα πιάτο με ούζο, γλυκάνισο, ελιές κτλ κτλ. Νομίζω ότι αν βρεθεί κάποια στιγμή κανένας ντόπιος σεφ να φτιάξει νέα πιάτα με τοπικά προϊόντα και υιοθετηθούν από κάμποσα μαγαζιά, θα μπορούσε να εξελιχθεί η τοπική εστίαση.
- Δεν υπάρχει κάποιο μαγαζί γνωστό για δημιουργική κουζίνα ή υψηλή εστίαση (σε αντίθεση π.χ. με την Λήμνο όπου τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκε σκηνή). Όπως μου τόνισαν 2 φίλοι, αυτοί θεωρούν ότι είναι για καλό, γιατί με την επέλεση νεωτερισμών έρχεται αύξηση τιμών και άλλα δεινά, ας μείνει κάποιο νησί πιο αυθεντικό.
- Οι τιμές στην εστίαση είναι σαφώς χαμηλότερες από Θεσσαλονίκη. Έφαγα άνετα με 12€ έως 20€ το κεφάλι, ενώ στη Θεσσαλονίκη τον τελευταίο χρόνο με 20€ ούτε σε καφενείο δεν τρως πλέον. Βέβαια υπάρχουν διάφοροι παράμετροι που ευνοούν τη Λέσβο στη σύγκριση αυτή, πέρα από τα αυτονόητα (κόστος ενοικίου, προσωπικού κτλ), ανήκει στα νησιά με μειωμένο ΦΠΑ 9% αντί 13%.
- Κατά μέσο όρο έφαγα καλά στο νησί! Απλά και παραδοσιακά. Δεν ευχαριστήθηκα μόνο 3 μαγαζιά (3 στα 30, 10% failure rate, πολύ καλά).
- Από αισθητική πάμε καλά. Έχει αρκετά λαϊκά καφενεία, όμορφα ταβερνάκια, αναλογικά τα κακά τουριστάδικα είναι λίγα.
- Για τους λάτρεις των παραδοσιακών καφενείων το νησί είναι παράδεισος. Τα καφενεία είναι πολλά, περίπου 18% του συνόλου της εστίασης, το διπλάσιο ποσοστό απ' ότι στη Θεσσαλονίκη.
- Η ηχορύπανση είναι από τα μεγάλα προβλήματα της Μυτιλήνης και μερικών χωριών. Είναι γεμάτο μηχανάκια με εκκωφαντικές εξατμίσεις. Επίσης υπάρχει πρόβλημα υποδομής, τα πεζοδρόμια σπανίζουν, στα χωριά οι δρόμοι είναι στενοί και επιτρέπουν την κυκλοφορία οχημάτων σε σημεία που θα έπρεπε να πεζοδρομηθούν αυστηρά. Ως προς την εστίαση αυτό σημαίνει ότι στα μισά μαγαζιά που επισκέφθηκα, έπρεπε να ανέχομαι υπομονετικά τον συνεχή θόρυβο, πράγμα που υποβιβάζει την εμπειρία ενός χαλαρού ούζου.
- Στο σέρβις δε μου έτυχε ποτέ αγενής άνθρωπος. Αλλά μεγάλο ποσοστό σερβιτόρων ήταν αμήχανοι ή απλώς διεκπεραιωτικοί. Σε πολλές περιπτώσεις ήταν 20-25χρονα που δεν ήξεραν κυριολεκτικά τίποτα απλώς μετέφεραν το φαγητό από το πάσο στο τραπέζι, φαινόταν ότι δούλευαν από αγγαρεία επειδή τους πίεσε κάποιος συγγενής να βοηθήσουν στο οικογενειακό μαγαζί.
- Μου έκανε εντύπωση πόσο παρόμοιοι ήταν οι κατάλογοι στις ταβέρνες/μεζεδοπωλεία:
- Ψωμί, σε όλα τα μαγαζιά ήταν μέτριο ή μπαγιάτικο!
- Αλοιφές, σχεδόν πάντα τυροκαυτερή, μελιτζανοσαλάτα και τζατζίκι:
- μελιτζανοσαλάτα ήταν πάντα πιο πράσινη απ' ότι τη βρίσκεις Θεσσαλονίκη λόγω μαϊντανού, λιγότερο ξύδι, πάντως γενικά καλή.
- τυροκαυτερή σχεδόν πάντα στεγνή, χειρότερη από Θεσσαλονίκη (γενικά καυτερές πιπεριές δεν είδα σε κατάλογο, πολλοί έβαζαν μπούκοβο στην τυροκαυτερή).
- Σαλάτες/λαχανικά, πέρα από τα κλασικά (χωριάτικη, βλήτα, μερικές φορές ντάκο) είχε συχνά:
- αμπελοφάσουλα, τα οποία μου αρέσουν και μου λείπουν από τη Θεσνίκη, αλλά συγκριτικά με νησιά Κυκλάδων/Κύθηρα κτλ, τα βρήκα ένα κλικ λιγότερο νόστιμα.
- κουκιά/φάβα, νόστιμα, δεν τα βρίσκεις ποτέ στη Θεσνίκη, στο νησί τα ευχαριστήθηκα. Επίσης η φάβα δεν ήταν από λαθούρι (αυτό το κίτρινο) αλλά από κουκιά, σχεδόν πάντα κρύα και πηχτή.
- φασόλες/πιάζ, πολύ καλά, παλιότερα ήταν πιο διαδεδομένα στη Θεσνίκη, δυστυχώς έχει εκλείψει.
- Τυριά, πέρα από φέτα, είχε:
- λαδοτύρι, τοπικό προϊόν, προτιμήστε το σαγανάκι για να λιώσει, παρά ωμό ή στην σχάρα γιατί αλλιώς είναι πολύ ξηρό.
- τουλουμοτύρι, τοπικό προϊόν, μου άρεσε πολύ.
- Ορεκτικά, νόμιζα ότι λόγω ούζου θα υπάρχει το κόνσεπτ ράντομ μεζεδάκια και μεγάλη ποικιλία (τύπου βολιώτικο), αλλά τελικά είχε περιορισμένο εύρος. Τα λιγότερο κοινότυπα που βρίσκεις συχνά στο νησί είναι:
- ντολμαδάκια, σχεδόν πάντα γιαλαντζί, γενικά πάνω από το μέσο όρο της Θεσνίκης.
- κολοκυθοανθούς/λουλούδια, εδώ τα κάνουν συνήθως με λίγο τυρί και πολύ κουρκούτι σαν λουκουμάδες, που δεν είναι της προτίμησής μου, αλλά μερικές φορές τα βρίσκεις γεμιστά με ρύζι.
- τηγανητέλια, που είναι τηγανητά τριμένα κολοκύθια με τους ανθούς τους, νόστιμα.
- μελιτζάνες, τηγανητές ή φούρνου (με ντομάτα ή πιπεριά), νόστιμες, πιο καλές σε σχέση με το κλασικό που κάνουμε στη Θεσνίκη ολόκληρη η μελιτζάνα με τη φέτα.
- γκιουζλεμέδες, τηγανητά τυροπιτάκια, συνήθως τίποτα το ιδιαίτερο.
- σουγάνια, είναι το κρεμμύδι γεμιστό, καλό.
- "καβουροσαλάτα", δλδ βιομηχανικό σουρίμι με μαγιονέζα, κακή φάση.
- Αλίπαστα, πέρα από το κλασικό σκουμπρί εμπορίου:
- σαρδέλα παστή, αυτό είναι το must του νησιού, είναι φρέσκια, ελαφρώς παστωμένη για λίγες ώρες, χωρίς λάδι ή ξύδι, βγάζουν το δέρμα της, αν σας αρέσει το σούσι πρέπει να το δοκιμάσετε.
- γαύρος μαρινάτος, επίσης πολύ διαδεδομένος, χειροποίητος.
- Μαγειρευτά, σχετικά σπάνια τα έβρισκες σε κατάλογο ταβέρνας, και όταν υπήρχαν ήταν τα κλασικά (π.χ. μουσακάς, γεμιστά).
- Κρεατικά:
- κεφτέδες/μπιφτέκια, πολύ διαδεδομένο, μου έτυχε να είναι πάντα χειροποίητα και πολύ νόστιμα, ξεκάθαρα πάνω από το μέσο όρο Θεσνίκης.
- λουκάνικα, έχουν τοπική παραγωγή και τα κάνουν μικρούτσικα και λεπτά σαν Τζουμαγιάς, γενικά συμπαθητικά είναι.
- λεπίδια, έτσι ονομάζουν τα λεπτά χοιρινά μπριζολάκια, τίποτα ιδιαίτερο κατ' εμέ.
- πρόβειο παϊδάκι, προφανώς νόστιμα, είναι αρκετά σύνηθες ειδικά στα χωριά προς βουνό Λεπέτυμνο, και σε πολύ καλές τιμές. Δεν βρήκα πουθενά πρόβειο σούβλας. Έχουν πολλά αιγοπρόβατα στο νησί που μάλιστα τα εξάγουν. Ο κατάλογος είτε έγραφε αρνίσιο είτε πρόβειο παϊδάκι, δεν μου έφεραν ποτέ 100% παϊδάκι, είχε πάντα και άλλα υποδεέστερα κομμάτια του ζώου (που δεν έχω όμως τη γνώση να ονοματίσω), άρα είναι κάτι που είθισται στο νησί.
- σεφταλιά, συνηθίζεται στα γυράδικα, όχι στις ταβέρνες.
- Ψαρικά/θαλασσινά, για κάποιο λόγο μεγάλα φρέσκα ψάρια ήταν σπάνια (παρόλο που στα ιχθυοπωλεία έβλεπες ποικιλία). Σχεδόν πάντα σαρδέλα, γαύρο, κουτσομούρα και τσιπούρα ιχθυοτροφική.
- σαρδέλα, την έβρισκες παντού, νόστιμη, φρέσκια, με έντονη θαλασσίλα, την ψήνουν συνήθως με τα λέπια της.
- κταβέλια, ένα είδος μικρού γαλέου, τον κάνουν τηγανητό.
- χταπόδι, αρκετά διαδεδομένο, το κάνουν κρασάτο ή ψητό, γενικά δεν είδα ξυδάτο, ούτε είδα να βάζουν λαδόξυδο στο ψητό, ήταν πάντα πολύ στεγνό, προσωπικά το προτιμάω με λαδόξυδο.
- Γλυκά, δεν συνηθίζουν να κερνάνε όπως στη Θεσνίκη, ούτε θα βρεις γλυκά στον κατάλογο. Άντε κανένα φρουτάκι, κανένα γιαούρτι με γλυκό του κουταλιού.
- Αλκοόλ, όλα τα μαγαζιά έχουν σεβαστή ποικιλία ούζων (π.χ. 10-30 ετικέτες). Τσίπουρο σπανιότατο. Μπύρες οι γνωστές κλασικές (υπάρχει το τοπικό private label Sigri Brewery που τους τα κάνει η Χίος, αλλά δεν τη βρήκα σε ταβέρνες). Κρασιά σχεδόν πάντα από Λήμνο, τοπική παραγωγή υπάρχει περιορισμένη και δεν έτυχε να πιω κάτι που να με ενθουσιάσει (οι οινοποιοί που βρήκα: Μεθυμναίος, Άκρητος Οίνος, Κτήμα Οινοφόρος, Ηφαίστειο Ανεμώτιας ΚΟΙΝΣΕΠ). Από αναψυκτικά υπάρχει συμπαθητικό τοπικό brand "Κρυστάλ".
- Δεν βρήκα ιδιαίτερα πράγματα σε φούρνους, όλα τυπικά. Από τα λίγα παραδοσιακά προϊόντα, αξίζει να δοκιμάσει κανείς την πλατσέντα (σιροπιαστό).
- Υπάρχει πολύς χώρος βελτίωσης σε γύρους, πίτσες και λοιπά street food. Έλλειψη σε αρτιζανάλ παγωτατζίδικα.
- Στο 95% των περιπτώσεων έκοψαν απόδειξη.
- Παντού τα καταστήματα εστίασης προσφέρουν τις ξαπλώστρες τους δωρεάν. Μεγάλη διαφορά από Χαλκιδική!
- Φαίνεται ότι στο νησί αγαπάνε τα γατιά, είχε σε πολλές ταβέρνες. Αδέσποτα σκυλιά λιγοστά και πάντα μικρόσωμα.